Cerro Rico: Το βουνό που τρώει τους άντρες

Ψηλά στις Άνδεις, στη νοτιοδυτική Βολιβία, που υψώνεται πάνω από μία από τις υψηλότερες πόλεις του κόσμου, στέκεται η κορυφή σχήματος κώνου του Cerro Rico – το “πλούσιο βουνό”.

Το όνομα δόθηκε από τους ισπανούς Colonials για τις τεράστιες ποσότητες αργύρου που περιείχε. Οι Ισπανοί σκέφτηκαν ότι ολόκληρο το βουνό ήταν από ασημένιο μεταλλεύμα.

Το 1545 ιδρύθηκε μια μικρή πόλη εξόρυξης στους πρόποδες του Cerro Rico και περίπου 3 εκατομμύρια ντόπιοι αναγκάστηκαν να εργαστούν στα ορυχεία. Εκατοντάδες χιλιάδες πέθαναν από ατυχήματα ή σκοτώθηκαν από υπερβολική εργασία, πείνα και ασθένειες.

Σχεδόν πέντε αιώνες αργότερα, οι ισπανικές υπερφορτώσεις έχουν χαθεί πολύ, αλλά οι συνθήκες που βρίσκονται βαθιά στα έγκατα των βουνών φαίνεται να έχουν αλλάξει ελάχιστα.

Δεκάδες άνδρες και νεαρά αγόρια πεθαίνουν ακόμα στα ορυχεία και καταρρέουν. Αιώνες εξόρυξης έχουν αφήσει το βουνό γεμάτο χιλιάδες τρύπες και ασταθή και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να πέσει όλο το βουνό. Πράγματι, το βουνό έχει ήδη μειωθεί σε ύψος κατά μερικές εκατοντάδες μέτρα λόγω της εκτεταμένης εξόρυξης κατά την ισπανική μοναρχία.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Eduardo Galeano, εκτιμάται ότι 8 εκατομμύρια άνδρες έχουν πεθάνει στο Cerro Rico από τον 16ο αιώνα, αν και οι κριτικοί πιστεύουν ότι η εικόνα είναι υπερβολική και περιλαμβάνει όλους τους ανθρώπους που εγκατέλειψαν την περιοχή γύρω από τα ορυχεία και όχι μόνο όσοι έχασαν τη ζωή τους στα ορυχεία. Ενώ μπορεί να είναι δύσκολο να πούμε πόσα άτομα έχασαν πραγματικά την ζωή τους στο βουνό, οι απώλειες είναι πραγματικά τεράστιες, κάνωντας το Cerro Rico να κερδίσει το ψευδώνυμο “το βουνό που τρώει τους άνδρες”.

Ενώ πολλοί πεθαίνουν από ατυχήματα, ο μεγαλύτερος φόρος προέρχεται από πυριτίαση, πνευμονική νόσο που προκαλείται από την αναπνευστική σκόνη. Συνήθως, στα σύγχρονα ορυχεία, η σκόνη εμποδίζεται από μια συνεχή ροή νερού που κατευθύνεται έξω από την άκρη του τρυπανιού. Δεν υπάρχει τέτοια διάταξη στο Cerro Rico.

Εδώ, η σκόνη παρασύρεται πίσω από τον άξονα ορυχείου όπου εισπνέεται στους πνεύμονες από τους ανθρακωρύχους. Μόλις εισέλθει στους πνεύμονες, η σκόνη κάθεται και προκαλεί ουλές των ιστών του πνεύμονα που συνοδεύονται από χρόνια συμπτώματα όπως βρογχίτιδα, πυρετό, πόνο στο στήθος, απώλεια βάρους, αδυναμία και τελικά θάνατο. Πολύ λίγοι ζουν μέχρι την ηλικία των σαράντα. Σύμφωνα με την ένωση των τοπικών χήρων, 14 γυναίκες χήρες κάθε μήνα.

Σήμερα, τα ορυχεία δεν παράγουν πλέον τις ποσότητες που παρήγαγαν στον 18ο αιώνα. Η Potosi έχει βρεθεί σε αργή οικονομική ύφεση από τότε.