Exfacto.gr

Αν και η ιστορία του είναι βαμμένη με αίμα, ο Λευκός Πύργος κατάφερε, στο πέρασμα των αιώνων, να γίνει το “σήμα-κατατεθέν” της Θεσσαλονίκης. Η ιδιαιτερότητα του σχήματός του αλλά και η περίοπτη θέση του στην παλιά παραλία τον έχουν καταστήσει το “νούμερο ένα” σε επισκεψιμότητα μνημείο της Θεσσαλονίκης.

Κάμερα – φωτογραφίες: Θεόφιλος Δαδής

Παρά τη μεγάλη, όμως, “αναγνωρισιμότητα” ελάχιστοι γνωρίζουν πως είναι ο Λευκός Πύργος από…μέσα. Με την κάμερα του CNN Greece σας αποκαλύπτουμε το “κρυμμένο” πρόσωπο του πιο διάσημου μνημείου της Θεσσαλονίκης, “ξεφυλλίζουμε” γνωστές και άγνωστες σελίδες της ιστορίας του και φυσικά σας θυμίζουμε από πού πήρε το όνομά του.

Η “ταυτότητά” του

Η ακριβής ημερομηνία κατασκευής του Λευκού Πύργου δεν είναι γνωστή. Εκτιμάται ότι κτίστηκε το 15ο αιώνα, μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς το 1430.

Έχει ύψος 33,90 μέτρα και διάμετρο 22,70 μέτρα. Αποτελείται από ισόγειο και έξι ορόφους που επικοινωνούν με εσωτερικό κλιμακοστάσιο μήκους 120 μέτρων, το οποίο ελίσσεται κοχλιωτά σε επαφή με τον εξωτερικό τοίχο, αφήνοντας στο κέντρο έναν κυκλικό πυρήνα διαμέτρου 8,50 μέτρων. Έτσι, σε κάθε όροφο σχηματίζεται μια κεντρική κυκλική αίθουσα, με την οποία επικοινωνούν μικρότερα τετράπλευρα δωμάτια, ανοιγμένα στο πάχος του εξωτερικού τοίχου.

Ο τελευταίος όροφος διαθέτει μόνο την κεντρική αίθουσα και έξω από αυτήν δημιουργείται δώμα, που προσφέρει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να απολαύσει τη μαγευτική θέα της πόλης και βέβαια της θάλασσας.

Πώς από “Πύργος του αίματος” βαπτίστηκε “Λευκός Πύργος”

Στη μακραίωνη ιστορία του έχει αλλάξει πολλές ονομασίες αφού αναφέρεται άλλοτε ως “Πύργος του Λέοντος” ή “Πύργος της Καλαμαρίας” και άλλοτε ως “Πύργος των Γενιτσάρων” και “Πύργος του αίματος” (Κανλή Κουλέ), όταν έγινε φυλακή και τόπος εκτέλεσης καταδίκων. Ο ιστορικός Μιχαήλ Χατζηιωάννου το 1888, στο βιβλίο του για τα μνημεία της πόλης, τον αποκαλεί Βαστίλη της Θεσσαλονίκης, όπου έσφαζαν τους θανατοποινίτες στον εξώστη του, με το αίμα να βάφει τους τοίχους του, ενώ βολή τηλεβόλου από τα δυτικά της πόλης σήμαινε την εκτέλεση της θανατικής ποινής.

Η μεγάλη αλλαγή στο όνομα και τη φυσιογνωμία του έγινε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Είναι η εποχή που, ύστερα από πιέσεις της Αγγλίας, αρχίζει να πνέει ο άνεμος της μεταρρύθμισης στην οθωμανική αυτοκρατορία. Τότε, εκτιμάται ότι δεν αρμόζει στο νέο “χαρακτήρα” της αυτοκρατορίας ένας πύργος με την ονομασία του “αίματος”. Ετσι το 1883, με διαταγή του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β’, ο Πύργος ασπρίζεται και του δίνεται η ονομασία Λευκός (Μπεγιάζ Κουλέ). Το άσπρισμά του ανέλαβε ο κατάδικος Νάθαν Γκουελεντί με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Από τότε έμεινε η σημερινή του ονομασία.

Με τον καιρό έγινε το σύμβολο της Θεσσαλονίκης, αφού απόμεινε από το 1911 να στέκει μόνος στην παραλία, ύστερα από την κατεδάφιση του θαλάσσιου και του ανατολικού τείχους και του περιβόλου του.

Οι αλλαγές στις χρήσεις

Μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912 και την ενσωμάτωση της στο ελληνικό κράτος, ο Πύργος είχε διάφορες χρήσεις. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου ένας όροφος χρησιμοποιήθηκε για τη φύλαξη των αρχαιοτήτων από τις ανασκαφές που έκανε η αρχαιολογική υπηρεσία της Στρατιάς της Ανατολής.

Στους χώρους του φιλοξενήθηκαν η αεράμυνα της πόλης, το εργαστήριο μετεωρολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και συστήματα ναυτοπροσκόπων.

Το 1983 ο Πύργος παραχωρήθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού και ακολούθησε η αναστήλωσή του ενώ από το 1985 λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος. Στις 5 Σεπτεμβρίου 2008 εγκαινιάστηκε η μόνιμη έκθεση που αφορά τη Θεσσαλονίκη από την εποχή της ίδρυσής της το 316/15 π.Χ. μέχρι σήμερα.